در آرایشگاه خانمی منتظر نشسته بود تا نوبتش برسد و تاتو کند. جوان بود و ابروهای پرپشتی داشت. پرسیدم: «چرا می خواهید تاتو کنید؟ شما که ابروهای پری دارید!» لبخندی زد و گفت: برای تاتوی ابرو نیامده ام. می خواهم خط چشم دائم بکشم. مشغله کاری ام زیاده و بدون خط چشم خوش قیافه نیستم. چند وقت پیش یکی از همکاران را دیدم که تاتوی خط چشم انجام داده بود و زیبا شده بود، من هم می خواهم همین کار را کنم.

خطری ندارد؟ چشم عضو حساسی است!

نمی دانم. همکارم چند روز مرخصی بود اما حالا که حالش خوب است. توکل بر خدا...

بسیارند خانم هایی که به دلیل افتادگی پلک یا داشتن مژه های کم پشت به آرایشگاه ها مراجعه می کنند تا تاتوی خط چشم انجام دهند اما این موضوع همیشه سرانجام خوبی ندارد. در گفت وگو با دکتر مریم آل طه، استادیار چشم پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، از عوارض احتمالی تاتوی چشم پرسیدیم.

▪ استفاده از تاتو برای چشم از کی شروع شد؟

بیش از ۴ هزار سال است که بشر استفاده از تاتو را شروع کرده ولی اولین بار تاتو در سال ۱۹۸۴ به عنوان یک وسیله آرایشی برای رنگی کردن لبه پلک استفاده شد.

▪ آیا تاتوی خط چشم دائم برای چشم ها ضرر دارد؟

بله، با توجه به مجاورت محل تاتو با چشم احتمال آسیب رساندن به آن بسیار بالاست. به جرأت می توانم بگویم از زمانی که کاربرد تاتو در اطراف چشم افزایش یافت، عوارض گزارش شده آن در مقاله های چشم پزشکی هم بالا رفت. بیش از ۵۰ ماده رنگی متفاوت برای تاتو استفاده می شود و این مواد رنگی با ایجاد سوراخ در اپیدرم به بافت زیرجلدی می روند. بخشی از مواد در همین ناحیه تزریقی می ماند و بخشی به غدد لنفاوی ناحیه یا بافت های مجاور منتقل می شود. چشم عضو بسیار حساسی است و سوزن زدن های مکرر در ناحیه رویش مژه ها و تزریق مواد رنگی می تواند عوارض شدیدی داشته باشد.

▪ مثلا چه عوارضی؟

واکنش های آلرژیک فوری یا تاخیری، ریزش مژه ها یا موی ابرو، گرانولوم (با ایجاد توده در اثر التهاب)، کلویید (آوردن گوشت اضافه) و عفونت موضعی و... به طور کلی می توانم بگویم بخشی از عوارض مربوط به احتمال انتقال عوامل عفونی، عفونت های ویروسی مانند هپاتیت، ایدز یا عفونت های قارچی و باکتریایی هستند و بخشی از عوارض مربوط به تحریک سیستم ایمنی بدن و بروز عوارض آلرژی مانند کهیر و حساسیت های پوستی و حساسیت به نورخورشید. اختلال های التهابی پوست ناشی از تاتو نیز از ۲ روز تا یک ماه بعد از تاتو گزارش شده است. علاوه بر این تا به حال ۱۰ مورد بروز بدخیمی های پوستی مانند ملانوم در زمینه تاتو نیز گزارش شده است.

▪ آیا انجام تاتوی پلک نزد یک چشم پزشک یا متخصص پوست می تواند بدون عارضه باشد؟

نه، حتی انجام تاتو توسط یک فرد مجرب با مواد شیمیایی نسبتا بی خطر و در شرایط استریل و ابزارهای یک بار مصرف هم می تواند با عارضه همراه شود. در ضمن سازمان غذا و داروی آمریکا هنوز نتوانسته مشخصات یک تاتو بی خطر را قطعا اعلام کند و هیچ رنگ استانداردی تاکنون برای تاتو توسط شرکت های دارویی تولید نشده و موادی که برای این منظور مورد استفاده قرار می گیرند از موادرنگی شیمیایی با احتمال آلودگی و ناخالصی بالا و غلظت های های بالایی از مواد سمی مانند مس و کبالت است.

▪ صلاح می دانید شخصی که قبلا تاتوی پلک انجام داده، برای تجدید رنگ آن یا حتی پاک کردنش اقدام کند؟

نه، مسلما تجدید تاتو عوارضی را که نام بردم همراه خواهد داشت. از بین بردن تاتو با مواد شیمیایی یا لیزر نیز همراه با آزاد شدن مواد شیمیایی در بافت های حاوی رنگدانه است که حتی از آسیب ناشی از خود رنگدانه بیشتر خواهد بود. طبق مطالعه ای که چندی پیش انجام شد غلظت مولکول های سمی رنگدانه های قرمز و زرد تاتو بعد از لیزر تا بیش از ۷۰ برابر افزایش می یابد.

▪ با وجود این هشدارها، توصیه می کنید چه کسانی کلا دور تاتو را خط بکشند؟

خانم های باردار، افراد زیر ۱۸ سال، افراد با حساسیت های پوستی، افراد با زمینه بیماری های قلبی، دیابتی و هموفیلی و سایر اختلال های انعقادی، افرادی که دچار مشکلات و بیماری های چشمی هستند و نیز افراد در معرض تماس شغلی با فلزات سنگین و اشعه ماورای بنفش.